Last Updated on March 6, 2021 by
8 માર્ચે વિશ્વ આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ નિમિત્તે મહિલાઓને સલામ કરશે. ઘણી એવી સ્ત્રીઓ છે કે જેમના નામ તમે ક્યાંક કે બીજા કોઈ દ્વારા સાંભળ્યા તો હશે, પરંતુ બહુ જ થોડા લોકોને જ ખ્યાલ હશે કે તેઓએ અહીં પહોંચવા માટે કેટલો સંઘર્ષ કર્યો છે. આવું જ એક નામ શંકુતલા ભગત છે અને તેમણે શું કર્યું તે વિશે ભાગ્યે જ કોઈને ખબર હશે. શંકુતલા ભગત ભારતની પ્રથમ મહિલા સિવિલ એન્જિનિયર હતી અને તેણે 200થી વધુ પુલ ડિઝાઇન કર્યા હતા. આ પુલો કાશ્મીરથી લઈને ભારતના અરૂણાચલ પ્રદેશ સુધી ફેલાયેલા છે અને એટલું જ નહીં, તેમાંના ઘણા અમેરિકા, બ્રિટન અને જર્મનીમાં પણ છે.
આધુનિક ઇજનેરીના માસ્ટર
શંકુતલા એ ભગતને ભારતમાં આધુનિક એન્જિનિયરિંગના મહારથી માનવામાં આવે છે. તેમણે મુંબઈ સ્થિત ક્વાડ્રિકોન કંપનીની સ્થાપના કરી હતી. આ કંપનીમાં રહીને તેમણે 200 પુલ ડિઝાઇન કર્યા. 1953માં શંકુતલા ભગત વીરમાતા જીજાબાઈ ટેકનોલોજીકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, મુંબઇથી સિવિલ એન્જિનિયરિંગની ડિગ્રી મેળવનારી પહેલી મહિલા બન્યા હતા.
તેમના પિતા પણ બ્રિજ એન્જિનિયર હતા.
શંકુતલા ભગતને પુલની રચનાઓના સંશોધન અને ડેવલપ કરવાના માસ્ટર મનાતા હતા. પતિ અનિરૂધ એસ ભગત સાથે મળીને તેઓ આ ક્ષેત્ર સાથે સંપૂર્ણ રીતે જોડાઈ ગયા હતા. શંકુતલા ભગતના પતિ મિકેનિકલ એન્જિનિયર હતો.
આઈઆઈટી બોમ્બેમાં પ્રોફેસર
બંનેએ વિવિધ પ્રકારના પુલો માટે મોડ્યુલર અને સ્ટાન્ડર્ડ પાર્ટ્સની રચના કરી હતી અને આ સમય દરમિયાન અનેક પ્રકારના ટ્રાફિકને પણ ધ્યાનમાં લેવામાં આવ્યો હતો અને પુલો કેટલો ભાર સહન કરી શકે છે તે પણ ધ્યાનમાં લેવામાં આવ્યું હતું. હિમાલય ક્ષેત્રમાં ક્વાડ્રિકોનનાં સ્ટીલ પુલ ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. આ ભારતમાં એક એવું ક્ષેત્ર છે જ્યાં બ્રિજ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવો અશક્ય છે. 1960માં શંકુતલાએ પેનસિલ્વેનીયા યુનિવર્સિટીમાંથી સિવિલ અને સ્ટ્રક્ચરલ એન્જિનિયરિંગમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી હતી. આ પછી તેઓ આઈઆઈટી બોમ્બેમાં સિવિલ એન્જિનિયરિંગના પ્રોફેસર હતા અને હેવી સ્ટ્રક્ચર્સની લેબોરેટરીના વડા તરીકે પણ રહી હતી.
70 માં મોટો ફેરફાર
1970માં શંકુતલા અને તેના પતિ ક્વાડ્રિકોનની શરૂઆત થઈ. આ કન્સ્ટ્રક્શન ફર્મની બંને પેટન્ટ પૂર્વ-બનાવટી મોડ્યુલર ડિઝાઇનમાં નિષ્ણાત તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી હતી. એમ કહેવામાં આવે છે કે બંનેના નિરીક્ષણ પછી પુલ નિર્માણના ક્ષેત્રમાં જે પણ આવિષ્કારો થયા તે આજે ખૂબ જ સંવેદનશીલ છે. સિવિલ એન્જિનિયરિંગના ક્ષેત્રમાં પરિવર્તન લાવવાનો શ્રેય શંકુતલા ભગતને મળે છે. શકુંતલા ભગત યુ.એસ., જર્મની અને યુનાઇટેડ કિંગડમ સુધીના ઘણા પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ કર્યા. તેમણે કોંક્રિટ માટે સિમેન્ટ પર સંશોધન કર્યું. આ ઉપરાંત તે લંડનની કોંક્રિટ એસોસિએશનમાં પણ ગયા હતા અને તે ઇન્ડિયન રોડ કોંગ્રેસના સભ્ય હતા.
હિમાચલમાં પહેલો પુલ બનાવવામાં આવ્યો
પ્રથમ બ્રિજનું નિર્માણ શંકુતલા ભગતની કંપની ક્વાડ્રિકોન દ્વારા 1972માં હિમાચલ પ્રદેશના લાહૌલ સ્પીતિમાં કરવામાં આવ્યું હતું. આ સ્થાન પર બે નાના પુલ માત્ર 4 મહિનામાં પૂર્ણ થઈ ગયા છે. આ પછી, અન્ય રાજ્યોએ તેમની તકનીકી વિશે જાણવાનું શરૂ કર્યું. 1978 સુધીમાં, કંપનીએ કાશ્મીરથી અરુણાચલ પ્રદેશ સુધી 69 પુલ બનાવ્યા હતા. 1993માં શકુંતલા દેવીને વુમન ઓફ ધ યરનો ખિતાબ મળ્યો હતો. તેમનું 2012માં 79 વર્ષની વયે અવસાન થયું હતું.
દેશ દુનિયાના મહત્વપૂર્ણ સમાચારો, બિઝનેસ, ફાયનાન્સ, અજબગજબ, ઓટો અને ટેક્નોલોજી સહિતના સમાચાર વાંચો જીએસટીવીની વેબસાઈટ પર, સાથે જ ગુજરાત સમાચાર પર વાંચો રાજ્યના સૌથી વિશ્વસનીય અખબારના સમાચાર.
READ ALSO
- Dev post create for auto notification 35
- Dev post create for auto notification 34
- Dev post create for auto notification 33
- Dev post create for auto notification 32
- Dev post create for auto notification 31
