Last Updated on March 4, 2021 by
પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. આ જ ક્રમમાંLPGના ભાવ પણ સામાન્ય લોકોને પરેશાન કરી રહ્યા છે. તાજેતરમાં, LPGના દરમાં ફરીથી વધારો કરવામાં આવ્યો છે. જો આપણે છેલ્લા 10 મહિનાની ગણતરી કરીએ, તો LPG સિલિન્ડરની કિંમત 41 ટકા એટલે કે રૂ. 237.5 વધી છે. દેશ કરતા આ વધારા માટે વધુ આંતરરાષ્ટ્રીય કારણો જવાબદાર છે. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ગેસના ભાવ સતત વધી રહ્યા છે, જેની સીધી અસર અહીંના ગ્રાહકો પર જોવા મળી રહી છે.
એલપીજીની કિંમત આયાત પેરિટી પ્રાઈસ (આઈપીપી) ના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે.
આઈપીપી આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઉત્પાદનના ભાવ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે. આ ગણતરી માટે સાઉદી અરામકોના કરારના ભાવને બેંચમાર્ક માનવામાં આવે છે. આરામકો કંપનીમાં એલપીજીની કિંમત એલપીજીના ભાવમાં ફેરફારની રીત પ્રમાણે બદલાય છે. દેશમાં એલપીજીના ભાવ આઇપીપી ફોર્મ્યુલા દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે અને સાઉદી અરામકોના એલપીજીના ભાવ, બોર્ડ પ્રાઇસ પર મફત, ઓસન નૂર ચાર્જ (સમુદ્ર નૂર), કસ્ટમ ડ્યુટી અને બંદર ડ્યુટી (પોર્ટ ચાર્જ) માટે જવાબદાર છે.
દેશમાં LPGના ભાવો પર નજર નાખો તો લોકલ ફ્રાઇટ ચાર્જ (લોકલ ફ્રાઇટ ચાર્જ), બોટલિંગ ચાર્જ (એલપીજી સિલિન્ડર ભરવાના ચાર્જ), માર્કેટિંગ ખર્ચ, ઓએમસી માટે માર્જિન, ડીલર કમિશન અને જીએસટી જેવા પરિબળો નક્કી થાય છે. આ સિવાય ચલણમાં વધઘટ પણ ભાવમાં ફેરફાર કરે છે. આ જ કારણ છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ગેસના વધતા ભાવને કારણે સરકાર એમ કહી રહી છે કે એલપીજીના ભાવ સ્થાનિક સ્તરે વધી રહ્યા છે.
ગેસના ભાવ કેમ વધી રહ્યા છે?
એક અહેવાલ મુજબ, મે 2020 માં ક્રૂડ ઓઇલનો સરેરાશ ભાવ બેરલ દીઠ 20.20 ડોલર હતો, જે 2 માર્ચ 2021 ના રોજ વધીને બેરલ દીઠ 64.54 ડોલર થયો છે. આ ભારતીય બાસ્કેટ ક્રૂડ તેલનો દર છે. એ જ રીતે, 2 માર્ચમાં બ્રેન્ટ ક્રૂડનો ભાવ પ્રતિ ડોલર 63.77 હતો જ્યારે એપ્રિલ 2020માં આ ભાવ 19 ડોલર હતો.
ભારતમાં, એલપીજીમાં 60% બ્યુટેન અને 40% પ્રોપેન ઉમેરવામાં આવે છે. તેથી, આ બંને સિલિન્ડરના ભાવ પર મોટી અસર કરે છે.
માર્ચમાં, સાઉદી અરામકોએ પ્રોપેનની કિંમત met 625 પ્રતિ મેટ્રિક ટન પર જાહેર કરી હતી, જે ફેબ્રુઆરી મહિના કરતા મેટ્રિક ટન દીઠ 20 ડોલર વધારે છે. આવી જ રીતે સાઉદી અરામકોએ પણ બ્યુટેનની કિંમતમાં વધારો કર્યો છે. બ્યુટેનનો દર માર્ચમાં મેટ્રિક ટન દીઠ 5 595 પર પહોંચી ગયો છે, જે પાછલા મહિના કરતા 10 ડોલર વધારે છે.
મે 2020થી પ્રોપેન દરમાં કિંમતો વધીને 171% અને બ્યુટેનના દરે 148% સુધી પહોંચી ગઈ છે. ગયા વર્ષે પ્રોપેનનો ભાવ મેટ્રિક ટન દીઠ 230 ડોલર હતો અને બ્યુટેનનો દર મેટ્રિક ટન દીઠ 240 ડોલર હતો.
સરકાર શું કરી રહી છે
કોવિડ રોગચાળા દરમિયાન, જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ગેસના ભાવમાં ઘટાડો થયો ત્યારે સરકારે એલપીજી પર સબસિડી બંધ કરી દીધી. ગયા વર્ષે મે મહિનાથી દેશના ઘણા રાજ્યોમાં સરકારે ડીબીટીએલ હેઠળ સબસિડીનું વિતરણ કર્યું નથી. અત્યારે એલપીજીના ભાવમાં થયેલા વધારાનો અર્થ એ છે કે સરકાર ફરીથી સબસિડી આપવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી રહી છે. તાજેતરમાં જારી કરાયેલા બજેટમાં કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારામણે જાહેરાત કરી હતી કે, 2021-22 માટે એલપીજી સબસિડી પર રૂપિયા 12,480 કરોડ વહેંચવામાં આવશે.
2020-21માં આ રકમ 25,520 કરોડ રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવી હતી, જ્યારે 2019-20માં આ રકમ 35,605 કરોડ રૂપિયા હતી. તાજેતરના બજેટમાં કરેલી ઘોષણા દર્શાવે છે કે સરકાર એલપીજી સબસિડીને પુનર્જીવિત કરવાની તરફેણમાં છે. આનાથી સિલિન્ડરની કિંમતમાં વધારો થઈ શકે છે, પરંતુ સબસિડીથી સામાન્ય લોકોને રાહત મળશે અને ભાવો ઘટશે.
હાલની સ્થિતિ શું છે
ભારતમાં કુલ 28.8 કરોડ એલપીજી ગ્રાહકો છે, જેમાંથી ભારતીય તેલ નિગમ 13.5 કરોડ ગ્રાહકોને ગેસ પૂરો પાડે છે. ભારત પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન વતી 7.4 મિલિયન લોકોને એલપીજી અને હિન્દુસ્તાન પેટ્રોલિયમ વતી 7.9 કરોડ ગ્રાહકોને એલપીજી આપવામાં આવે છે. 2014-15માં દેશમાં 14.8 કરોડ એલપીજીનો વપરાશ થયો હતો, જેમાં 95% સુધીનો વધારો નોંધવામાં આવ્યો છે. હાલમાં દેશના 99 ટકા લોકોને એલપીજી પહોંચાડવામાં આવી છે, જેમાં વડા પ્રધાન ઉજ્જવલા યોજનાની ભાગીદારી મહત્વપૂર્ણ છે.
READ ALSO
- Dev post create for auto notification 35
- Dev post create for auto notification 34
- Dev post create for auto notification 33
- Dev post create for auto notification 32
- Dev post create for auto notification 31
