Last Updated on March 12, 2021 by
બહુપક્ષીય બોંહોમીના પ્રદર્શનમાં, ક્વાડ એલાયન્સ ભારત, અમેરિકા, જાપાન અને ઑસ્ટ્રિલિયા ઈન્ડો-પેસિફિક વિસ્તારમાં ચીનના વધતા પ્રભાવની સામે વ્હુરચના માટે શુક્રવારે પોતાના નેતાઓની પ્રથમ ક્વાડ સમિટ યોજશે. વર્ચુઅલ મીટિંગ, જેમાં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી, અમેરિકન પ્રેસિડેન્ટ જૉ બાઈડેન, ઑસ્ટ્રિલિયન પ્રાઈમ મિનિસ્ટર સ્કોટ મોરિસન તેના જાપાની સમકક્ષ યોશીહિદ સુગા, ઉપસ્થિત રહેશે. જેમાં કોવિડ વેક્સીન અને ઈન્ડો-પેસિફિક વિસ્તારની સુરક્ષાને લઇને ચર્ચા થશે. આ સમિટમાં બેઇજિંગના પીંછા પણ ખળભળાટ મચાવશે તેવી સંભાવના છે. જે ચાર દેશોના ગઠબંધન વધુ મજબૂત થવા સંભવ છે. અહીં કવાડ જોડાણની એક ઝડપી રીકેપ છે અને તે કેવી રીતે પ્રભાવિત કરી શકે છે.
એશિયન નાટો
ક્વાડ એ ચાર દેશો ભારત, અમેરિકા, જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયાનું એલાયન્સ છે જે 2007માં અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું. ઘણીવાર “એશિયન” અથવા “મીની” નેટો તરીકે ઓળખાય છે. ક્વાડ ચાઇના લશ્કરી અને આર્થિક અવ્યવસ્થા માટે પ્રતિસાદ તરીકે જોવામાં આવે છે. આ ગઠબંધન જે 14 વર્ષ પહેલાં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું તે શરૂઆતમાં ચારેય દેશો વચ્ચે યોગ્ય તાલમેલના અભાવે તથા ચીનના વિરોધને કારણે સક્રિય રીતે કારગર નીવડી શક્યું નો હ્તું.
ક્વાડ વાટાઘાટો: શું ‘એશિયન નેટો’ ભારત-પ્રશાંતમાં ચીનનો સામનો કરી શકે છે?
જો કે, ભારપૂર્વક ચાઇના દ્વારા ભારત અને અન્ય દેશો સમક્ષ ઉભા કરેલા પડકારોએ 2017 માં જોડાણ ફરી શરૂ કર્યું હતું. ત્યારબાદથી, ક્વાડએ કાર્યકારી- અને મંત્રી-સ્તરની બેઠકોની શ્રેણી સાથે લશ્કરી અને વ્યૂહાત્મક સંબંધોને વેગ આપવા માટે ઘણાં પગલાં લીધાં છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે, ક્વોડ, જે ચતુર્ભુજ સુરક્ષા સંવાદ તરીકે ઓળખાતું હતું, તે હવે સંકુચિત સુરક્ષા સંવાદથી આગળ વધ્યું છે તે દર્શાવવા માટે ચતુર્ભુજ માળખા તરીકે ઓળખાય છે.ચાઇનાનો સામનો કરવો એ ક્વાડની નવીનતમ બેઠક એવા સમયે આવી છે જ્યારે ચારે દેશોમાં ચીન સાથે વેપાર અથવા સુરક્ષાના વિવાદો છે. સ્પષ્ટ રીતે ચીનનો ઉલ્લેખ ન કરવા છતાં, ક્વાડ ખુલ્લેઆમ એક “મુક્ત અને ન્યાયી” ઇન્ડો-પેસિફિકને સમર્થન આપી રહ્યું છે જેને બેઇજિંગને સ્પષ્ટ સંદેશો તરીકે જોવામાં આવે છે કે તેને તેની અડગ વર્તન પર કાબૂ રાખવાની જરૂર છે. ગયા વર્ષના અંતમાં ભારત, યુ.એસ., જાપાન અને ઑસ્ટ્રેલિયા મેગા મલબાર લશ્કરી કવાયત માટે તેમની નૌકાઓ સાથે જોડાયા ત્યારે ઓપ્ટિક્સ ચૂકી શકાયું હતું. 2007 પછી તે પહેલી વાર પણ બન્યો જ્યારે ચારેય દેશો સંયુક્ત લશ્કરી કવાયત માટે એક સાથે આવ્યા હતા. ક્વાડ દેશો દ્વારા લશ્કરી મુદ્રામાં એક સમયે ચીનને એક મજબૂત સંકેત મોકલ્યો હતો જ્યારે તે તેની નૌકાદળને મજબૂત બનાવવા માટે મોટાપાયે આધુનિકીકરણ અભિયાન ચલાવે છે.
ભારત, જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયા જેવા પ્રાદેશિક ખેલાડીઓ આ સમીકરણને સંતુલિત કરવા માટે તેમના સંરક્ષણ બજેટમાં વધારો કરી રહ્યા છે, ત્યારે ચીનના સૈન્ય ખર્ચ તેના બધા પડોશીઓ કરતા ઘણા વધારે છે. આ ચતુર્થાંશ બધા જ સભ્યો માટે સમાનરૂપે મહત્વપૂર્ણ બનાવે છે. સુરક્ષા વધારવામાં સહકારથી યુ.એસ. ભારત જેવા દેશોને વ્યૂહાત્મક ઉંચું ધિરાણ આપે છે ત્યારે પણ ભારત-પેસિફિકમાં ચીનના ઉદય પર નજર રાખી શકે છે.
સુરક્ષા ધમકીઓ પૂર્વી લદ્દાખમાં મહિનાઓથી ચાલતી સરહદ અવરોધોને પગલે ભારત અને ચીન વચ્ચે ચાલી રહેલા લશ્કરી વિક્ષેપના પગલે ક્વાડ સમિટ થઈ રહી છે. અનેક સરહદ અથડામણ અને સલામી કાપવાની યુક્તિઓ સાથે, ચીન છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારત માટે એક મોટો સુરક્ષા ખતરો બનીને ઉભરી આવ્યો છે. અને તણાવ ફક્ત ઉચ્ચ ઊંચાઇ સુધી મર્યાદિત નથી. હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં ચીનના તાજેતરના સ્નાયુ-ફ્લેક્સિંગને ભારત માટે તેના દરિયાઇ બેકયાર્ડમાં એક મોટો પડકાર ઉભો કર્યો છે. 2020 નો યુએસ-ચાઇના આર્થિક અને સુરક્ષા સમીક્ષા આયોગ પાકિસ્તાન, શ્રીલંકા, માલદીવ્સ, મ્યાનમાર અને બાંગ્લાદેશ જેવા દેશોમાં લશ્કરી અથવા આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ સાથે હિંદ મહાસાગરના કિનારે ચીનના વધતા જતા વીજ પ્રક્ષેપણને બતાવે છે.
આનાથી ભારતની આસપાસના હિંદ મહાસાગરના ક્ષેત્રમાં વ્યૂહાત્મક પગ મેળવવાની દ્રષ્ટિએ ચીનની કહેવાતી “મોતીઓની તારની યોજના” અંગેની ચિંતાઓને નવીકરણ મળી શકે છે. જાપાન આ ચિંતાઓમાંથી ઘણાને ભારત સાથે વહેંચે છે. પ્રથમ ક્વાડ શિખર સંમેલન પહેલા, જાપાનના વડા પ્રધાન યોશીહિદ સુગાએ પણ પીએમ મોદી સાથે ટેલિફોનિક વાતચીત દરમિયાન ચીન વિરુદ્ધ રેટરિકને વધારી દીધી હતી. સુગાએ પૂર્વ અને દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં યથાવત્ સ્થિતિ બદલવાના એકપક્ષી પ્રયાસો, હોંગકોંગ અને ઝિનજિયાંગની સ્થિતિ અને ચીનના નવા કોસ્ટ ગાર્ડ કાયદાને લઈને ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. પૂર્વ ચીન સમુદ્ર, જ્યાં જાપાન સેનકાકુને લઈને ચીન સાથેના વિવાદમાં ઘેરાયેલું છે. લગભગ એક વર્ષથી ચાલી રહેલા તીવ્ર વેપાર યુદ્ધ વચ્ચે બંને દેશોએ એકબીજાને વિવિધ ટેરિફ લગાવ્યા છે. ભારતના આમંત્રણ પર Au સ્ટ્રેલિયાએ મલબાર કવાયતમાં ભાગ લીધા બાદ તણાવ વધુ વધ્યો, જેના પગલે બેઇજિંગને ભારે હાલાકી પડી.
READ ALSO
- Dev post create for auto notification 35
- Dev post create for auto notification 34
- Dev post create for auto notification 33
- Dev post create for auto notification 32
- Dev post create for auto notification 31
